Nas redes sociais —Facebook e Twitter— podedes atopar as contas identificadas como Todo Pirolos. Nelas, de maneira abertamente retranqueira, se «dan os parabéns» a abafante presenza masculina en múltiples eidos da sociedade. Tanto fan as súas propias publicacións, como podedes contribuír a poñer a «medalliña» nesas innumerables xuntanzas de campos de nabos. Cos hastags como #todopirolos, #cricatestimonial e #parabensfixeches1xuntanzadetodopirolos figuran a relación de doutores honoris causa nomeados pola USC, o consello reitor da Caixa Rural Galega, o debate sobre o futuro político de Galiza en Voz TV, as colaboración de opinión nos medios da prensa en papel e dixital, xuntanzas políticas de toda índole, listaxe dos candidatos dos partidos ás diferentes eleccións… Dende Andaina quixeramos animar a todas as cricas rabudas a denunciar desta maneira divertida a anormalidade desta presenza todopirolítica para que algún día poidamos empregar o hastag #xuntanzadecricasepiroloscomonavidareal.

Editorial

Sermos feministas, irmás, practicar a sonoridade. Procurarmos un mundo de mulleres libres desde un país como o noso. E, partindo destas dúas frases, utilizamos métodos moi diversos para os mesmos fins. 

A violencia machista sempre foi un dos fundamentos da nosa loita e unha das principais lacras desta sociedade que combatemos desde os feminismos. Porque querémonos vivas e non nos cansamos de berrar que non aturaremos a perda de #ninunhamais. Que apostamos polos bos tratos, que a educación en igualdade é fundamental, que o amor romántico é culpábel de tanto. E que isto é moi grave, que desde as institucións hai moita propaganda, pero pouco orzamento, que os medios de comunicación continúan perpetuando estereotipos sobre asasinatos machistas e crimes paixonais, e que queda unha chea para rematar con esta situación que leva arrincada a vida a 43 mulleres no Estado este ano. Por iso participamos da marcha estatal contra a violencia machista o 7 de novembro, en Madrid. Ruximos desde as rúas da capital pola autonomía das nosas vidas, dos nosos corpos, por sobrevivir a tanta crueldade e á tiranía do machismo.

Mais a existencia destas certezas das que falamos non xustifica a corrente activista e ideolóxica que define todo conflito entre mulleres e homes como indicio de violencia patriarcal. Unha tendencia que inicia cazas de bruxas, que en lugar de problematizar, culpabiliza e personaliza comportamentos.

Corremos o risco de converter esta viaxe colectiva pola nosa liberdade nunha intimidación, errando de inimigo, nunha aventura onde volvemos ser as eternas vítimas ou onde só a violencia, baixo o slogan de autodefensa, sexa a saída. Unha volta punitiva ou lonxe da resolución de conflitos de xeito colectivo ideal pola que deberiamos pelexar.

Consignas como machete ao machote, se te maltrata, mátao, podemos entendelas como provocación, denuncia para empoderar e afastarnos da imaxe vitimizadora eterna das mulleres. O problema xorde cando hai quen toma isto ao pé da letra, no peor sentido da mesma.

Non compartimos o feminismo de pensamento único, porque formamos parte desas outras voces que defenden a palabra autorizada das traballadoras sexuais, porque nos importan as liberdades individuais e colectivas, contra as censuras en cuestións como a pornografía ou a publicidade. Porque apostamos por construír outro mundo, sen dogmatismos nin verdades absolutas, onde non sempre haxa boas nin malos da película, senón un futuro no que construamos novas identidades, que nos encorseten menos nos roles asignados ao código binario muller-home. Un presente no que non afastemos os que nos incomodan, senón que aprendamos a pensar na igualdade e en fabricar a xustiza en común. Acreditamos na democracia, en mirar o que acontece con lentes lilás para transformalo todo e, desde os nosos posicionamentos, aportar o noso gran de area para continuar mudando a realidade. Porque moito temos avanzado e desde o optimismo é como queremos construír o que está por vir.

Emma Goldman dicíanos: «non somos nin fomos loitadoras contra os homes. Non queriamos substituír a xerarquía masculina por unha feminina. É preciso que traballemos e loitemos xuntos, porque se non, non haberá revolución social». Niso estamos. n

Adhesións : http://feminismos.org/adhesions/

Foi moi emocionante entrar o martes 8 de marzo no Instituto en Brión e encontrar paneis e paredes cubertos de cartaces de cor violeta con nomes e fotos de mulleres de distintas épocas e partes do mundo que escolleron e fixeron cada unha das 31 persoas -exclusivamente alumnado- que participaron neste proxecto e que ademais nos desexaban un feliz dia da muller.

11 mozos e 20 mozas. Algúns traballaron en parella.

2 persoas de 1º de bacharelato, 3 de 3º da ESO, 22 de 4º da ESO e 4 de 2º de bacharelato.

Dese grupo partiu a iniciativa. Mellor dito, de Raquel O que lendo un libro de Nuria Varela Feminismo para principiantes nas semáns previas ao día preguntouse Porque non facer algo no Insti? E puxo mans á obra: Falou con este e con aquela, enviaron mensaxes a unha persoa de 1º bach e a outra de 4º ESO que pasaron recado ao alumnado dos seus grupos e puxeron en funcionamento unha maquinaria que nunca usaran¹ e cunha forza e enerxía insospeitada fixeron unha fermosa tarefa colectiva. Por primeira vez neste instituto emerxía unha actividade exclusivamente feita por eles, Desde a idea até a realización final sen o concurso de adulto ningun.

Das mulleres escollidas:

Carmen Kerr, Pasionaria, Simone de Beauvoir, Clara Campoamor, Emma Watson, Susan B. Anthony, Shulamith Firestone, Ellen DeGeneres, Rosa Luxemburgo, Anna Ferrer, Alice Guy Blaché, Rosa Parks, Joan Baez, Angela Davis, Mary Wollstonecraft, Andrea Dworkin, Betty Friedan, Emmeline Pankhurst, Frida Khalo, Rosalia de Castro, Valentina Vladimirovna, Cyndi Lauper, Indira Gandhi, Anne Fisher, Malala Yousafzai, Marie Curie, Benazir Bhutto, Olympia de Gouges, Mercedes Peón, Sarah Moore Grimké e Angelina Emily Grimké.

A escolla tivo que ver con querencias, coñecementos, sensibilidades. Certo que Raquel ordenou e suxeriu algunhas mulleres que non podían faltar. E non faltaron.

Á emoción inicial medrou ao constatar máis unha vez un alumnado que sabe moitas cousas, moitísimas máis cousas que nós a súa idade, que ten curiosidades e que non é alleo ás preocupacións e problemas do mundo no que vive e que as relacións entre mulleres e homes, as inxustizas, a discriminación e a solidariedade, o machismo e o feminismo, a liberdade sexual e os dereitos LGTB, a ciencia, o mundo do espectáculo, tamén forman parte de cousas nas que lles interesa participar e dar as súas opinións.

A cantos poiden preguntarlle explicáronme como recibiran a mensaxe e como a pasaron, porque escolleron as “súas” mulleres e que tiñan contentura de ter contribuído e participado nesta iniciativa lanzada por Raquel O

Para completar este proxecto Raquel e Miguel prepararon un video que proxectaron no 2º recreo no Hall do IES e que se colgou na Web do Insti para uso de quen desexe facelo. Aquí tedes tamén o enlace:

https://youtu.be/6yQ8Vum9KaI

NSC

Unha cuña non é un paritorio. Polo dereito a un aborto digno

Margarida Corral Sánchez

Mulleres parindo soas un feto morto nun hospital, deitadas nunha cama, axeonlladas nunha cuña, ou no mesmo cuarto de baño da habitación de ingreso. Cando acontece o expulsivo chaman a enfermeira, convivindo varios minutos co feto até que entra na habitación a recollelo. Só se a expulsión non é completa entran en quirófano. Non reciben anestesia, só nalgúns casos algún tranquilizante ou medicación para paliar a dor. Cáusanlle o aborto por indución a través da aplicación de medicamentos que provocan a dilatación do colo uterino e a expulsión do feto, de non facelo a matrona, é a propia muller a que se introduce a medicación.

Nalgúns caso, o aborto é espontáneo; noutros, por decisión da muller, logo de detectarse algún tipo de malformación fetal durante as 14 semanas ou máis de xestión.

A alternativa á indución, ou ben cando desde a área sanitaria aludan obxección de conciencia, é acudir a unha clínica privada de Madrid. Así, son moitas as galegas que por complicacións de saúde graves no embarazo teñen que someterse a un aborto terapéutico fóra do país. Non hai alternativas. Nin na rede pública galega nin en clínicas privadas. Son as mulleres as que corren cos custes da viaxe e estadía, e só ao seu regreso poden solicitar á Consellaría de Sanidade unha compensación en concepto de axuda de gastos por desprazamento, que en moitos casos non supera os 80 euros.

Esta é a experiencia de moitas mulleres en Galiza. Non sucedeu o século pasado. Está a acontecer en toda a área sanitaria.

Ante esta situación, as feministas integradas na Plataforma polo Dereito ao Aborto da Coruña entregabamos o 20 de xullo do pasado ano 2015, no rexistro do Complexo Hospitalario Universitario da Coruña, un escrito dirixido ao xerente do mesmo e ás directoras médica e de enfermaría, no que describiamos como debería ser a atención ás mulleres que teñen un aborto no segundo trimestre da xestación, consonte os protocolos internacionais.

Denunciabamos que non se estaban a cumprir os mínimos que marcan os protocolos, polo que instabamos as autoridades responsábeis a que tomasen as medidas oportunas para garantir unha atención integral e de calidade na atención ás mulleres que precisaban un aborto no segundo trimestre do seu embarazo.

Despois de case sete meses sen resposta da Administración, fixemos unha denuncia pública ante os medios de comunicación, concentrándonos diante do Rexistro do chuac, onde entregamos centos de escritos instando as autoridades sanitarias a adoptar un protocolo que garanta a atención especializada ás mulleres.

Foi nese momento cando varias se puxeron en contacto cos medios de comunicación para narrar de viva voz a súa experiencia sobre o trato recibido. Mais a pesares da rotundidade das denuncias, o Partido Popular fixo oídos xordos. Tanto o presidente da Xunta de Galiza como o vicepresidente, de quen depende por certo a Secretaría Xeral de Igualdade, aseguraron que existía un protocolo e que este era o correcto, pretendendo darlle un carácter anecdótico ás denuncias.

A propia valedora do Pobo, aínda recoñecendo que de ser veraces as denuncias tería que abrirse unha investigación, restaba validez as mesmas, aludindo á responsabilidade das mulleres por non denuncialo ante as autoridades e só facelo nos medios.

Non imos permitir que obriguen a parir con dor fetos mortos nunha habitación de ingreso. Que sometan as mulleres á tortura. Que as obriguen a desprazarse a Madrid, porque na Galiza a meirande parte dos profesionais alegan obxección de conciencia. Que logo de derivalas a clínicas privadas do Estado español nin tan sequera sufraguen os custes de desprazamento e aloxamento integramente. Porque consideramos que dunha vez por todas, a rede sanitaria pública debe garantir un aborto digno, porque é un dereito elemental das mulleres.

Por iso redactamos unha moción que foi aprobada pola Deputación Provincial da Coruña, e que vai ser achegada aos concellos de toda a provincia, instando ao sergas á apertura dunha investigación respecto de cal foi a atención prestada ás mulleres que precisaron dun aborto de máis de 14 semanas por causas médicas, tanto aquelas que tiveron o expulsivo (parto) na habitación de ingreso, como as que foron derivadas a un centro privado de Madrid.

Demandamos que as mulleres dispoñan dunha atención axeitada tal e como recollen os protocolos internacionais, garantindo a mesma atención que nun parto (indución, expulsivo e despois deste en sala axeitada, con posibilidade de anestesia epidural e atención por parte de profesionais de xinecoloxía e matrona), incluído o apoio emocional á muller durante todo o proceso, tendo en conta as súas necesidades, inquedanzas e desexos para poder abordar de xeito integral a súa saúde física e psíquica.

Esiximos que se dote aos concellos do rural (A Laracha, Abegondo, Aranga, Arteixo, Bergondo, Betanzos, Cabanas, Camariñas, Carballo, Cee, Cerceda, Coirós, Corcubión, Coristanco, Culleredo, Curtis, Dumbría, Fisterra, Irixoa, Malpica, Miño, Muxía, Oza – Cesuras, Paderne, Ponteceso, Sobrado dos Monxes, Vilarmaior, Vilasantar, Vimianzo e Zas) de profesional de xinecoloxía no Centro de Orientación Familiar de referencia (dado que dende xaneiro de 2013 non se cubre a praza do cof do Ventorrillo), para garantir a atención dos dereitos sexuais e reprodutivos das mulleres destes trinta concellos.

Instamos á creación de dous centros de referencia no país para a atención da Interrupción Voluntaria do Embarazo (ive), un na zona norte e outro da zona sur, con persoal sanitario especializado, co obxecto de garantir a execución dos protocolos internacionais sobre os Dereitos Sexuais e Reprodutivos —recoñecidos como dereitos humanos— na rede pública de saúde galega.

Requirimos que se garanta ás mulleres unha atención integral do aborto nos hospitais públicos, sen que o seu dereito estea subordinado a criterios ideolóxicos como o da obxección de conciencia.

As mulleres non imos consentir máis mostras de violencia obstétrica. O persoal sanitario debe respectar a decisión libre das mulleres de interromper o seu embarazo. Deben supeditar as súas preferencias persoais e que sexa a muller quen decida o método, sempre e cando se garanta a seguridade e eficacia do procedemento, xunto co apoio psicolóxico á muller.

Polos dereitos sexuais e reprodutivos de todas as mulleres. Por ti, por min, por ela. Aborto libre e con garantías.

A finais de xuño de 2015 Andaina: Revista Galega de Pensamento Feminista recibiu un correo asinado por un colectivo que se identificaba como Feministas de Compostela, no que se nos pedía que colgásemos na web a carta que se axuntaba. Tratábase dun texto escrito en primeira persoa, no que se acusaba a Suso Sanmartín de agredir, apenas un mes antes, a unha muller nun local público de Compostela.

A reiteración de expresións do tipo «violentamente», «invasión do meu espazo», «burlouse, riu», «desquiciante», «violentadas», «comportamentos obsesivos e dominantes» e a insistencia en evidenciar «o tipo de condutas destes agresores» falaban alto e claro do malestar da denunciante, pero o motivo da súa ira non estaba, ao noso entender, suficientemente explicado. A este respecto, a carta limitábase a indicar: «Este suxeito interrumpiume colléndome como se collen as cousas que son túas (con determinación) supoño eu que para bailar comigo. Cando o evitei e respondín a invasión do meu espazo o tal S. S. burlouse, riu e pasou do tema cunha facilidade de todo desquiciante».

Ao continuar lendo, chamou a nosa atención a cantidade de información persoal que se proporcionaba do suposto agresor, tanto a respecto da súa militancia política e social, como do seu quefacer laboral. A denunciante dicía non ter nada en contra deses colectivos e organizacións, pero insistía en facer pública a «responsabilidade política» de Sanmartín.

Ao final do documento, desaparecía a primeira persoa e xurdía un plural que denunciaba que o que «lle aconteceu a esta compañeira nom é nada novo», anunciaba o fastío das mulleres ante este tipo de situacións, demandaba un espazo público de debate e ameazaba con que, en caso de necesidade, «seremos as feministas as que nos tomemos a justiça pola mao».

Respondemos ao correo pedindo reunirnos con algunha representante do colectivo para aclarar as nosas dúbidas, debater sobre o tema e actuar en consecuencia. A resposta que recibimos deixounos bastante descolocadas. Apoiaba plenamente unha das expresións finais da carta que se nos enviara: «Empregar este comunicado para outra cousa que non seja o que nós desejamos é invisibilizar o ocorrido e dar-lhe mais importancia a desacreditar um coletivo que a tratar de combater o patriarcado». Acordamos gardar silencio e non pronunciarnos.

Isto foi hai máis dun ano. Nese tempo o asunto ten dado moitas voltas e a situación volveuse pública e complicada. En xullo de 2015, apareceu un novo documento dixital baixo o epígrafe «Pelo fim da invisibilizaçom de agressons machistas nos movimentos sociais» e en novembro de 2016 chegou a nós un novo texto, asinado por 450 persoas, que reza «Já chega de agressons machistas!!!!». Cartas de amigos de Sanmartín defendéndoo, do propio Sanmartín tentando explicar o sucedido, pintadas nos muros composteláns, denuncias nos xulgados e centos de comentarios nas redes sociais completan tan desagradable historia.

En vista da dimensión que está tomando o asunto, Andaina decide agora posicionarse publicamente.

En Andaina non acostumamos asinar documentos polo feito de estar impresos nun papel  malva ou redactados en tinta violeta. Gústanos entender que é o que apoiamos e procuramos reflexionar sobre todo o que nos rodea. Evidentemente, desde sempre combatemos sen contemplacións a violencia de xénero e calquera tipo de violencia exercida contra as mulleres pero consideramos que este uso dun problema social tan serio é moi perigoso, pois banalízao e non favorece en absoluto ás vítimas que o sofren realmente.

Entendemos que neste caso estamos ante un texto redactado nunha linguaxe escura e tendenciosa, que non se corta á hora de difundir nas redes, manifestos e paredes o nome e apelidos dunha persoa á quen se lle apón a cualificación de agresor, a comisión dunha suposta agresión contra unha muller, condenándoo con violencia, pero que non deixa claro o sucedido. A postura autoritaria das asinantes e a percepción de que as persoas ás que se lles demanda apoio deben condenar incondicionalmente unha agresión que non se explica nin se demostra, esperta en nós preocupación, desconfianza e rexeitamento. Como expresamos no editorial do noso último número publicado: «Corremos o risco de converter esta viaxe común pola nosa liberdade nunha intimidación, errando de inimigo. […] Unha volta punitiva ou lonxe da resolución de conflitos de xeito colectivo ideal pola que deberiamos pelexar».

Este Nadal chegou ás nosas librarías Mulleres bravas da nosa historia, unha colección de li bros infantís que procura achegarlles ás pequenas e pequenos a traxectoria e a obra dalgunhas das nosas mulleres senlleiras.
De momento levan editado dous títulos, un dedicado a Rosalía de Castro e outro a María Victoria Moreno. Son cadernos cómodos e manexables, ben editados e cunhas espléndidas ilustracións de Eva Agra. O contido non desmerece nada. O de Rosalía corre a cargo de María Lado, escritora solvente que explica de maneira didáctica e próxima, a relevancia indiscutible da matriarca das nosas letras. No caso de María Victoria Moreno, fai un estupendo traballo Eli Rios que nos mostra a traxectoria profesional dunha grande intelectual desgraciadamente non por todos coñecida. Linguaxe sinxela e directa. Frases curtas e contidos escollidos garanten, ao noso modo de ver, o éxito de ambos traballos.
Ao final de cada libriño un conxunto de actividades que procuran a implicación directa da novísima lectora ou lector a quen van dirixidos e pechando cada libriño, unha breve cronoloxía que lles permite situarse no período e na biografía da homenaxeada.
Urco Editora e a libraría Lila de Lilith recorreron ao crondfunding para pór en marcha este proxecto que xa se botaba de menos nas nosas librarías.
Anuncian novos títulos e en Andaina, agardámolos con interese.

• XOHANA TORRES, Elexías a Lola

  Engaiolarte edicións, 2016 (Vigo)

  Un volume de poemas que é un xoguete bibliográfico. Un libro belamente editado, elegante, en tons malvas e crus, con lazos que suxeitan un pequeno caderno de notas e unha tarxeta que sentencia: “Unha muller pode converterse en balea polo simple feito de quere cambiar de forma”.

  Elexías a Lola inclúe ademais, unha reprodución do cadro que Laxeiro lle fixera á poeta -“un dos mellores retratos que nunca fixen” segundo o artista- e unha copia do retrato da avoa Lola do pintor ferrolán Segura Torrella, feito seguindo a descrición da propia Xohana Torres.

  Lola ollos de antracita,

  bailando con lobos,

  disparando á lúa

  72 páxinas plenas de versos sinxelos, sentenciosos e fondos. Unha homenaxe ao Avía, ás antepasadas e ás mulleres. O derradeiro poema, conclúe: “Os recordos lesionan seriamente o peito”.

  O primeiro, anuncia:

  Son unha subalterna

  nunca aprendín a fórmula

  para evitar o caos

EMILIO ARAÚXO, Balbina (Balbina López Roxo), Noia: Toxosoutos S.L., 2915

99 páx

Hai vidas que parecen novelas. De tan intensas que son, case parecen mentira.

En 1936 Balbina estaba en Barcelona. Tiña billete para regresar a Galicia o día 20 de xullo pero o alzamento impediu que levase a cabo a viaxe. Chegara á cidade condal desde Galicia para traballar como ama de cría pero do desgusto que lle entrou ao deixar ao seus fillos na aldea, perdeu o leite e, en consecuencia, o traballo.

Como non pode regresar, Balbina preséntase voluntaria no Hospital de San Pau, onde se converte en auxiliar de enfermaría. Pouco tempo despois cruza a Francia e instálase no Haute-Vienne, no centro do país. Participou na loita obreira, foi enlace para a guerrilla antifranquista e máis tarde, en Francia, colaboradora activa na resistencia contra os nazis.

No 53 embarcou para Cuba onde vivira desde os 18 meses até os 20 anos. Con 12 anos os pais quixeron que deixase os estudos para casar. Ela, que inda non menstruaba, negouse e puxérona a traballar en distintas fábricas, primeiro nunha de mistos e despois noutra de toallas. Cando volve a Galicia, en 1924, ten dous fillos e vén embarazada do terceiro.

Cando regresa a Cuba, Balbina traballa na cociña da embaixada francesa e un día, por casualidade, coñece a Ernesto Che Guevara.

Esta muller, que nacera cerca da Feira de Currelos, Vilacaiz, non moi lonxe de Escairón, viviu tres guerras e en todas elas soubo situarse no lugar adecuado.

O domingo 5 de Marzo ás 12h, en Santiago de Compostela, unimos as nosas forzas feministas nunha loita de todas contra todas as Violencias de Xénero do Terrorismo Machista, conmemorando o 8M!
Viva a loita feminista!!

Sitio web da convocatoria galega para o 8 de marzo

Orange Is The New Black é unha serie orixinal de Netflix , con catro tempadas e a punto de saír a quinta. Esta serie está baseada en feitos reais que son narrados por Pipper Kerman no seu libro autobiográfico Orange Is the New Black: Crónica de mi año en una prisión federal de mujeres .

Hai dúas protagonistas principais que son Piper Chapman (Taylor Schiling) e Alex Vause (Laura Prepon) que foron amantes durante un tempo, durante o que as dúas cometeron delitos relacionados co narcotráfico e por iso tiveron que ingresar no cárcere. Xusto antes de entrar na prisión, Piper ten unha vida ideal e perfectamente normalizada co seu compañeiro.

Ao longo da serie hai flashbacks nos cales aparece o pasado de cada unha das reclusas e o motivo polo que acabaron na prisión de Litchfield , que case sempre é o mesmo: droga. Unha das historias máis impactantes é a de Sophia Burset (Laverne Cox) , que é unha actriz e activista transexual africana que na prisión axuda as súas compañeiras traballando na peluquería. Na gran maioría dos capítulos pódense ver a discriminación que sufre e todas as dificultades que tivo que superar e segue superando por ser quen é.

Aparecen todo tipo de mulleres , incluso unha monxa, pero destaca a presenza de hispanoamericanas. Os homes limítanse a ocupar os papeis de autoridade machista. Na prisión fórmanse grupos , normalmente relacionados coa orixe étnica. As que menos representación teñen son as mulleres maiores e as asiáticas, que se integran no grupo que as acolla. Varias das reclusas teñen fillxs menores de idade e algunha ten que dar a luz no cárcere. Unha das presas ten unha filla cun dos gardas e este desaparece. En case todo momento os gardas dedícanse a insultar, maltratar, discriminar, acosar e chantaxear ás presas.

A gran maioría do tempo o pasan traballando como cociñeiras, electricistas , atendendo o supermercado ou a biblioteca. En ningún momento reciben formación para cando saian e iso é un problema porque pode levalas a cometer un delito de novo , o que implicaría a súa volta para a prisión.

O que queda claro nesta serie é que non deteñen aos grandes narcotraficantes, senón ás mulleres pobres que arriscan a súa vida movendo droga e diñeiro para gañar cartos e alimentar á súa familia. Esas mulleres acaban pasando anos e anos na prisión sen ningún tipo de axuda nin de expectativa de reinserción.

María Araújo Pires

“O CORTE” , Maryam Sheikh Abdi

tomado do libro de BRIDGET CHRISTIE: Un libro para ellas. Barcelona. Anagrama (2017) no apéndice tres

Traducido para Andaina por: Felicia Estévez Salazar

Eu só tiña seis anos

cando me conduciron ao interior do bosque

como quen vai camiño do matadoiro.

Demasiado nova para saber que implicaba todo aquilo,

achegueime con desgana ás mulleres que me

esperaban.

No máis profundo do meu ser latexaba o desexo de que me

cortasen,

pois a dor era o meu destino:

tal é o prezo da feminidade,

iso dixéranmo sempre.

Aínda así, estaba morta de medo…,

mais non podía deixar que se me notase.

As mulleres falaban en voz baixa,

concentradas en cumprir co seu cometido.

Estaba a que nos suxeitaría o torso,

que debía ser forte para reternos no chan.

Pernas e mans tamén tiñan cada unha a súa

gardiá,

que debían saber o que facían

para que non nos zafasemos e fuxisemos á carreira.

Primeiro cortaron a máis vella das rapazas

e tras ela todas as demais.

Famosa pola miña timidez, eu estaba entre as seis

últimas.

Tremaba de pés a cabeza, tiña ganas de vomitar;

a espera facíaseme longa,

a expectativa da dor demasiado intensa,

pero debía esperar a miña quenda.

O corazón latexábame con forza,

afogando todos os sons,

agás os alaridos das rapazas,

pois ese era tamén o meu fado.

Finalmente chegou a miña quenda, e unha das mulleres

chiscoume o ollo e díxome:

“Ven aquí, rapaza”, cun sorriso cruel.

“Non serás a primeira nin a última,

mais só tes esta oportunidade para demostrar que

es valente.”

Espiume. Púxoseme a carne de galiña.

Sopraba un vento frío que enviaba sinais de

advertencia

a todo o meu corpo. Custábame respirar, e a cabeza

dábame voltas mentres me levaban da man.

Obediente, sentei entre as pernas da muller

que me suxeitaría o abdome,

e cada unha das outras catro

agarroume dunha extremidade.

Fixéronme abrir as pernas, que suxeitaron con firmeza.

E á sombra dunha árbore…

a cortadora empezou o seu traballo…

A lembranza da dor

segue sendo moi vívida,

décadas despois de telo sufrido.

¡Deus, foi espantoso!

Chorei e berrei ata quedar sen folgos.

Quedei sen voz e os berros non saían da miña boca.

Retorcinme mentres unha dor atroz desgarraba

a miña carne tenra.

“Suxeitádea!” berrou a maldita cortadora,

e a máis corpulenta das mulleres sentou no meu

peito.

Non podía respirar, pero ninguén

me escoitaba.

Despois os meus berros foron apagándose, e todo voltou

negro.

Mentres perdía o coñecemento, oía as mulleres

rindo,

burlándose da miña covardía.

Deberon pasar varias horas ata que espertei

a unha realidade horríbel.

A dor era insoportábel!

Devorábame por dentro, e cada palmo do meu corpo

infantil latexaba de dor.

As mulleres intercambiaban miradas

e falaban sen disimulo de como se me coñecería en

diante,

coma unha covarde que se desmaiara mentres

a cortaban.

Allahu Akbar!, exclamaban mentres me criticaban.

Mirei cara abaixo e déronme unha labazada.

“Non mires, covarde”, dixo a cortadora;

despois ordenou ás mulleres que botasen area quente

sobre os meus xenitais en carne viva.

O meu precioso sangue manou a cachón, espumando.

“Abre”, ordenou a muller con malos modos,

mentres me botaba area.

Nada do que facían aliviaba a dor.

“Ja! Como parirás?”, mofouse

a do sorriso cruel.

Eu tremaba e mordía o beizo inferior.

Abaneábame cara adiante, cara atrás e a ambos lados,

retorcéndome de dor.

“Esta non me traerá senón vergonza!” exclamou a

cortadora.

“Fixádevos canto se moveu, así como vai

curar?”

A miña irmá estaba avergoñada, pero recoñecín

a dor nos seus ollos….

Quizais estivese lembrando o seu propio suplicio.

Levoume axiña ata a cabana.

O sangue rezumaba e manaba. Paxaros limpadores

voaban en círculos e pousaban nas árbores próximas.

“Ish, Ish”, axotábanos as mulleres.

E durante todo ese tempo a dor seguía vindo en

oleadas,

cada unha máis intensa cá anterior.

As mulleres fixéronos erguer mais

advertíronnos

que non debiamos separar as pernas.

Limparon a area sanguinolenta das nosas coxas

e pequenas nádegas,

e despois voltaron a deixarnos sentadas.

Excavaron un burato no chan

e mallaron malmal, a herba pao.

As cordas para atarnos as pernas estaban preparadas.

Trouxeron carbón e puxérono no burato

no que había merda seca de burro e moitas herbas

a parafernalia da cortadora.

Botaron as herbas enriba do carbón

e fixéronnos sentar ao carricho sobre o burato.

Mentres o fume subía ao meu redor,

escoitaba o sangue gotear sobre o carbón,

levantando máis fumareda.

A dor empezaba a remitir un pouco,

mais sentíame débil e mareada.

“Non estará perdendo sangue?”, preguntou a miña

irmá, preocupada.

“Non, non. Parará en canto lle poña as herbas”,

contestou a cortadora con impaciencia.

Puxéronme a pasta do malmal alí onde antes

estiveran os meus labios vaxinais,

e despois envolvéronme desde as coxas ata os

nocellos

con cordas moi resistentes feitas de pel de

camelo.

Trouxeron un bastón longo e as mulleres fixeron quendas

para nos ensinar a camiñar, sentar e

erguer.

Dixeron que non debiamos inclinarnos nin separar as

pernas.

“Así curaredes máis á présa”, dixeron,

pero o que realmente pretendían

era que a abertura quedase fechada.

As primeiras gotas de ouriños,

máis abrasadoras cá coitela,

caeron a modiño, pouco a pouco,

unha gotiña tras outra,

estando eu tumbada de lado.

Non podía lavarme nin secarme,

e a queimura persistiu durante horas.

Mais non fixen de ventre….

polo menos que eu lembre.

Ao longo do mes seguinte esa foi a miña vida.

Non podiamos comer nada que levase aceite,

nin tampouco verduras ou carne.

A miña ración de comida diaria consistía en leite e ugali¹

Só me permitían beber groliños de auga,

para non “mollar” a ferida, dicían, pois iso retrasaría

a recuperación.

Nosoutras pasabamos o día no bosque.

A viaxe de volta a casa empezaba

a iso das catro e ás veces remataba ás sete.

Durante todo ese tempo debiamos soportar a calor

e camiñar arrastrando os pés descalzos ata casa

sen beber nin gota de auga, por suposto.

Non debiamos inclinarnos se cravabamos unha

espiña,

nin pedir auxilio en voz alta, iso nunca,

pois de facérmolo, “abriría” e daquela terían

que voltar a chamar a cortadora.

Todo se reducía a normas e prohibicións,

cada unha máis temíbel.

Ao longo das seguintes catro semanas

permanecín alí coas outras cinco nenas.

Ningunha de nós se bañou;

entre a nosa roupa e a pel instaláronse piollos

que nos trababan e proían día e noite.

Non había forma de librarnos deles,

non ata que tivesemos curado.

O río quedaba a só un quilómetro de distancia.

Pola mañá, a brisa traía o doce recendo

das súas augas ata nós,

agudizando a nosa sede.

O día que chamaron a cortadora de novo,

todas nós trememos

e rezamos en silencio

para que non tivesen que

voltar a cortarnos.

Grazas a Deus estabamos todas listas,

agás unha desafortunada rapaza

que houbo pasar outra vez por todo aquilo

e tardou meses en recuperarse.

Afeitáronnos a cabeza.

Liberáronnos das cordas, e con elas dos piollos,

por fin.

Bañáronnos e untáronnos a pel con aceite,

pero o máis importante de todo foi que nos deixaron

beber auga.

Eu bebín ata que non me cabía nin unha gota máis no

estómago,

pero a miña boca e a miña gorxa seguían pedindo máis.

Rematara.

As cordas deixáranme marcas nas coxas,

salpicadas de chagas provocadas polos piollos.

Agora debía coidarme,

para asegurarme de que todo permanecese intacto

ata o día que casase.

por Anna Amorós Pons¹

Saber do noso pasado e honrar as orixes, coñecer as persoas da historia e valorar as súas achegas, falar delas e conmemorar os seus feitos, todo isto para compartir ese sentimento de pertenza a unha comunidade e a un lugar. A Biblioteca do CEIP-Os Tilos puxo en marcha, o longo deste curso académico, un Proxecto Documental Integrado que veu a súa luz nunha magnífica exposición baixo o título “Investiga Teo con Tilandra”. Unha actividade de participación colectiva, dende o profesorado, alumnado, familias ata o Concello, asociacións locais (A Ponte Vella, Colectivo A Rula, A Regionalista), a publicación Teo-Vivo e moita veciñanza.

A través dun percorrido polas dependencias, viaxamos no tempo dende a pre-historia ata actualidade, a través das manualidades escolares. Nesta travesía descubrimos un especial canto no andar principal, onde se mostra de xeito moi visual un mural adicado ás “Mulleres de Teo”²;

esa muller que na súa vida cotià contribúe ao benestar dos seus e da súa contorna, historias de mulleres esquecidas nos manuais do ensino e nas enciclopedias. O mural achéganos a unha mostra de veciñas, de distintas xeracións e orixe socio-cultural, cunha vida cotiá cargada de moitas responsabilidades. Algunhas delas (as avoas) fixeron grandes esforzos para garantir a vida familiar en épocas difíciles e tempos adversos (co coidado dos seus, traballando no agro, emigrando, servindo, cosendo roupa, contribuíndo á economía familiar, responsabilizándose do aforro, da escolarización dos fillos e hoxe da conciliación coa dedicación aos netos)³; e outras máis novas (as fillas) destacan polos estudios, pola súa profesión, pola súa creatividade, polo seu traballo de voluntariado social, onde algunhas ademáis locen hoxe como mulleres nun mundo “de teitos de cristal”. 

Dende a Equipa de Biblio Tilandra (Carmen Fernández coord., Inma García, Mercedes Puente, Isabel Riveiro, Berta Rodríguez e Jorge Tojo) agradéceselle a tódalas persoas que compartiron tempo e dedicación no desenvolvemente deste proxecto, que deixa así unha pegada nesta andaina por dar a coñecer historias anónimas e vidas cotiás dalgunhas das moitas “Mulleres de Teo”. Habelas hailas.

UNA MUJER Y DOS PERSONAS

Patricia Arias Chachero

Estes días circulou nas redes o pantallazo dun titular de La Vanguardia no que se podía ler que os bombeiros tiñan rescatado a “una mujer y dos personas en Benicarló”. O xornal catalán non é, ao noso entender, un medio que, por norma xeral, se descoide neste tipo de cuestións que denotan tanto o machismo latente no que nos vivimos, como unha estulticia de tamaño tan desmesurado que provoca ira ademais de vergoña allea.

A evidente discriminación que agocha este texto trouxo a nosa cabeza outra que recentemente provocou o noso incomodo. O pasado 23 de setembro falecía en Vigo, a profesora e investigadora Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda. Os medios impresos de Galicia deron a noticia de tal maneira que semellaba que a súa traxectoria pública pasaba por dous feitos determinantes. O primeiro, a publicación dun libro para nenos sobre Rosalía de Castro; o segundo, que era a esposa de Xesús Alonso Montero. Ambas cousas eran certas, en 1988 publicou un pequeno volume en edicións de la Torre que se titulaba Rosalía de Castro para nenos, e case dez anos despois, o 16 de xullo de 1997, casou co expresidente da Real Academia Galega, con quen levaba convivindo desde o 88. A información non por certa deixaba de ser inxusta.

Victoria Álvarez Ruiz de Ojeda foi máis, moito máis, que a autora dun volume para cativos e a esposa dun reputado catedrático; era, en palabras de Dolores Vilavedra, “a persoa que máis sabe no mundo da vida de Rosalía”. Era unha investigadora tenaz, cuxos demoledores e irrefutables estudos teñen demostrado feitos fundamentais á hora de achegarse á vida e á obra da poeta. Recomendámoslles vivamente que procuren un artigo titulado “Sobre as orixes de Rosalía de Castro: A Inclusa de Santiago de Compostela e o caso de Josefa Laureana de Castro” publicado en A Trabe de Ouro en 1999. Verán o documentadísimo esforzo que fai Álvarez Ruiz de Ojeda para demostar que era practicamente imposible que a nai de Rosalía pensase, nin por un minuto, en deixar a súa filla nesta institución. Asistirán perplexos a datos como que até principios do século XIX os expósitos composteláns eran marcados cun ferro ardente para identificalos, lerán que dos 432 nenos que ingresaron no orfanato o ano que naceu Rosalía, faleceron 342 e que a institución deixaba de facerse cargo dos que lograban sobrevivir en canto cumprían os cinco anos. Púñanos na rúa, onde ben poucos lograban chegar á idade adulta. Descubrirán ademais que o aleitamento dos naipelos era obrigado para as mulleres dos concellos limítrofes con Compostela, que moitos dos nenos transmitían enfermidades como o temido “morbo gálico” (sífilis) que afectaba tanto ás nais que aleitaban como aos irmáns de leite dos orfos e que por iso moitas familias se negaban a aceptar a encomenda imposta pola Inclusa, fuxindo da aldea ou sacrificando os expósitos.

Anos despois, no 2000, a investigadora viguesa atopou o testamento do sacerdote José Martínez Viojo, o pai de Rosalía, documento que buscaran sen éxito desde Fermín Bouza Brey e Ricardo Carballo Calero a Pilar García Negro. Tamén foi ela quen demostrou, recorrendo á documentación do Concello de Padrón, que a futura poeta viviu desde ben nena coa nai, Teresa de Castro, que non só non se desentendeu dela senón que procurou a súa formación e benestar.

Durante anos esta profesora de Lingua Castelá traballou sen descanso nun tema que a apaixonaba, sen escatimar nin o tempo nin o diñeiro que esixían as súas investigacións. A falecida, unha muller discreta, pouco dada a participar da vida cultural galega, pasou longas temporadas en Salamanca, Madrid e noutras cidades procurando información, moitas foron as horas que investiu en arquivos e bibliotecas. Non a coñecíamos en persoa pero doeunos a maneira de dar a triste nova, quizais porque resulta inxusto e ofensivo que a longa e coidada traxectoria dunha investigadora seria e rigorosa se resuma en dous conceptos que tradicionalmente se vinculan á muller, infancia e matrimonio.

As señoras non toman augardente

Moito se ten falado ultimamente sobre o tema dos micromachismos e a pertinencia de identificalos e eliminalos dos nosos comportamentos sociais. Pero a súa presenza está tan interiorizada que en moitas ocasións pasan inadvertidos para o conxunto xeral do grupo, identificando esas actitudes discriminatorias como parte das normas de cortesía social.

Sen dúbida hai sectores nos que estas situacións son moito máis evidentes que noutros, sectores tradicionalmente considerados como “de homes”: a construción, a fontanaría, a mecánica… Neles, moitos dos traballadores (digo moitos porque a maioría son homes, aínda a pesar dos esforzos de integración da muller aos traballos tradicionalmente masculinizados) cando están falando cunha muller para explicarlle, por exemplo, por onde deben ir as rozas, como deben ir os enchufes ou outros asuntos de interese, exprésanse con palabras simples e instrucións directas; sen permitir opinións porque, como é ben sabido, as mulleres deses temas non entenden moito. Neste tipo de profesións o machismo ou os michomachismos establécense case a modo reivindicativo: son albanel, son un tipo duro que emprega unha xerga de “homes”.

Porén é sorprendente que noutros ámbitos nos que esa masculinización non é tan evidente porque existe, en moitos casos, unha maioría de mulleres na realización das tarefas laborais, sigan a producirse situacións de discriminación de xénero. Máis aínda se pensamos que estes actos diferenciadores son protagonizados por mulleres. É nestes momentos cando se toma conciencia do interiorizado que están certos comportamentos sociais. Existe unha serie de estándares que, dun modo ou doutro, todos temos asumidos e que só somos conscientes de moitos deles no momento en que unha persoa se sae da “norma”. Aquí entra a anécdota en xogo…

A pasada fin de semana asistín a unha celebración cun grupo de amigos e amigas. Fomos a un restaurante e asistimos a un exemplo de como deben tratarse os clientes, sexan homes ou mulleres.

Atendeunos unha estupenda camareira que se vía moi resolutiva. Tomou nota do aperitivo: dous cócteles e tres refrescos. A camareira non dubidou, cócteles para os homes, refrescos para as mulleres, independentemente de que unha delas pedira o famoso vermú de festexo. Pediu desculpas pola confusión na colocación das bebidas e seguiu co seu labor. Comentamos no grupo como están tan asumidas certas actitudes que pasan case desapercibidas, e como os prexuízos afloran neste tipo de situacións.

Seguimos co xantar sen maiores problemas ata chegar á sobremesa. Serviunos a comanda preguntando, porque debe ser que o de atribuír a comida segundo o xénero só vale para as bebidas e para as ensaladas, as sobremesas son unisex (a non ser que sexa torta de whisky, claro). Por último anotou os cafés, foron tres infusións e un café. Serviunas e marchou satisfeita do seu traballo.

Esta rapaza servía tamén a mesa que estaba ao noso carón na que había dous mozos xantando, e non puiden evitar observar que no momento en que lles serviu o café púxolles a típica botelliña de augardente para aromatizar a infusión. Entón, amablemente, dirixinme a ela para preguntarlle porqué a min, que tamén tomara café, non me ofrecera a botella de augardente como fixera coas persoas da mesa do lado, ao cal, moi amable a camareira e cun ton de certa sorpresa, díxome: “es que normalmente las señoras no toman aguardiente”. E logo engadiu: “pero si la quiere, se la traigo”. E foise.

Os da mesa do lado, que estiveran pendentes, asentiron e comentaron.

Así se sentencia a unha persoa. Xulgoume publicamente no referido ao meu xénero e tamén aos meus hábitos de consumo, todo cunha soa frase.

Así funcionan os micromachismos e os prexuízos, e así son percibidos e asimilados por parte da poboación. Serviume isto para comprender que algo se está a facer moi, moi mal porque a camareira, que era unha rapaza nova, repite uns esquemas de comportamento social que, en teoría, deberían estar superados para a nosa xuventude.

Celebremos alegremente o nadal

Ala xente miuda: Imos celebrar o Nadal. Un festival! O festival de Nadal con dúas actuacións. Unha de cantar e outra  de bailar e preparámolo con entusiasmo para que as vosas nais e os vosos pais baballen vendo o que sodes quen de facer.

Do vestiario, mellor mandamos carta ás familias para que vaian preparando. Que sorpresa van levar!  E vos teredes que vir moi elegantes.

Xa, sodes cativos, crianzas. Sodes infantil. Nin  sequera Primaria. Que chulada!

A canción é a que coñecedes e que cantaremos os tres grupos de sexto.

A 2ª actuación… Que nervos! é o Brinde de A Traviata de Verdi.

Estimadas familias…

[…]

O vestiario para as dúas actuacións será o mesmo.

Consistirá en vir o máis elegantes posible:

Os nenos: Camisa con paxariña e calquer pantalón, se algún ten chaqueta tipo americana pode traela.

As nenas: Si tedes traxes de princesas podedes traelo, e tamén vale tutú ou similar. É importante que veñan con falda ou vestido.

Pode que as persoas lectoras levedes as mans á . e pasmedes de asombro e ate preguntedes se é de  aquí e de agora. Si, aquí e agora: Centro público de Compostela.

Porén nós queremos convidarvos a estas irreflexións que tanto nos gustan:

Porque non comezar cedo a familiarizalos coa cultura do alcol na que estamos inxeridos co alegre vals do Brinde de A Traviata?  

Porque agardar a que sexan púberes ou adolescentes. É ben ir gañando tempo e criterios.

Bebamos nos alegres cálices que fan florecer a beleza […].Bebamos co doce estremecemento que o amor suscita, […]. Bebamos…

Está moi ben, tamén, que coñezan a grandes da música e da literatura coma é o caso de Verdi.  Con libreto de Piave e música de Verdi. A Traviata, unha ópera que chegou ser moi popular, inspirouse na obra de A.Dumas A dama das camelias e a súa estrea foi  na Fenice en Venecia en 1853.

É  formativo que coñezan os debates do seu tempo e as polémicas feministas nas que se enredan moitas das súas nais, avoas, pais e outras persoas que non forman parte da familia.

A Traviata, a descarriada, ten a Violeta como protagonista. Unha cortesá ou o que é o mesmo unha puta que soa menos ben porén resposta á realidade aínda que unhas e outras se movan e traballen en distintos ambientes sociais.

Verdi defende a Violeta e ataca os prexuízos sociais do seu tempo a respecto das mulleres que non se axustan aos patróns de conduta que o heteropatriarcado ideou para elas. Critica un dos comportamentos terribles de Alfredo e do pai de Alfredo quen nun momento pide a Violeta que se separe do seu fillo Alfredo porque Como poderán casar á filla e ter boa reputación familiar se o seu fillo é amante dunha muller así?

Deste xeito a rapazada desde a máis tenra infancia, e a traveso de festivais, bailas e cantos, vai adquirindo habelencias, criterios, ideas e coñecemento do medio.

Por iso é do mellor que eles vistan de paxariña e a poder ser chaquetas tipo americana e elas,

ouhh elas, seguro que teñen traxes de princesas. Que ocasión para lucilos no ámbito escolar e socializarse máis como principesiñas e se non é o caso con tutús, porén sempre con vestido ou con saia.

Desde pequerrechiñas elas e eles tamén. Na escola, en infantil, para iniciar ese camiño fabuloso da feminidade e a masculinidade “natural”, a de toda a vida.

(Soubemos que protestou unha nai).

Que pelmas esas feministas! Só é un festival. Un vals bailado en parella del con ela. Porque tanto ruido?

Non organizou a Concellaría de cultura de Cuntis o 29.12.2018 un xantar de homes e unha cea de mulleres?

EDITORIAL
Iradas foron moitas das reaccións
do feminismo perante as actuacións
da xustiza coa sentenza aos membros
da Manada. Máis aínda co voto
particular do xuíz Ricardo Javier
González, asi como ante a decisión
de deixalos en liberdade a finais de
xuño, cumpridos dous anos de prisión
en espera de sentenza firme.
As manifestacións de repulsa foron
innumerables e nutridísimas.
Con participación de xente de toda
clase e condición, sobrandeándose
moito a presenza de mozas novas.
Polas redes correron peticións de
inhabilitación do tribunal, e particularmente de Ricardo Javier G.; o poema de Rosalía «A xustiza pola man»; queimas de monicreques simulandoaos membros da Manadae aos tres membros do Tribunal de Xustiza de Navarra; a difusión das fotos e nomes dos membros da Manada con moitos datos de traballo, domicilio, etc.

O enfado é comprensible ao saber que dous maxistrados consideraron que non houbo intimidación (o do terceiro é caso aparte). Cinco contra unha é, sen máis, intimidación. en falar do tamaño, peso, idade de cada un deles, fronte a unha moza de 18 anos. Que non sacaron navalla, pistola, botella rota, cordas ou panos para estrangulala? Deixa por iso de ser intimidación? O mesmo poderiamos argumentar coa cuestión da violencia.
Segundo a non intimidación e a non violencia, a maioría do tribunal sentenciou
abuso e non agresión.

A linguaxe común coa que nos entendemos non ten dúbida. Foi unha agresión. Usamos a palabra abuso para referir outras cousas e doutra
intensidade. É a linguaxe do Código Penal un arcano para arredarse do común?

É razoable o enfado pola condena a nove anos? Esta é unha cuestión delicada, porén estamos obrigadas a dicir algo. A privación de liberdade é o maior castigo que se pode inflixir a unha persoa, sen contar a morte.

Nove anos de cárcere son moitos anos, moitísimos. Quen teña experimentado cárcere ou o teña coñecido pola experiencia de seres queridos ou achegados, saberá de que se fala e convén non banalizar esta cuestión que só nos aboca a un final de cadea perpetua, eufemisticamente chamada agora «prisión permanente revisable ».
Que non está proporcionado o castigo a respecto doutros delictos? Hai cousas que chaman a atención e que merecerán ser revisadas á luz da conciencia social e feminista, cos cambios precisos aos que debemos
estar atentas. Lexislar en quente, para dar satisfacción á ira e outras emocións, buscando votos (sempre co traila de endurecer as penas) é algo repugnante e propio das posicións máis conservadoras e aquí entra o populismo punitivo. Namentres, non se leva apenas traballo de rehabilitación e reinserción nos cárceres. Tampouco podemos esquecer os exemplos de machismo en boa parte das programacións
das televisións, as públicas tantas veces á cabeza, e da maior parte da industria do entretemento.

É un gran logro ter leis e persoas encargadas de aplicalas. A xustiza pola man, a lei do Talión, os linchamentos e outras experiencias afortunadamente superadas non deben volver e resulta máis que preciso que o feminismo afirme esta cuestión. Importa moito unha xustiza garantista, mesmo nos casos que máis nos repugnan ou que nos moven as vísceras. Sinaladamente cando nos moven
as vísceras.
Que hai exemplos de actuacións xudiciais onde o machismo impera?, si. Que a xustiza non é igual para todas as persoas?, clarísimo. Que nesta desigualdade un dos vectores é a adscripción a home ou muller?, desde logo. Son precisos cambios no Código Penal con participación maioritaria de mulleres con conciencia feminista.
É preciso non baixar a garda a respecto de sentenzas onde a misoxinia e o machismo campan as súas anchas, coa prudencia de coñecer e ler esas sentencias e non falar por boca de ganso. Que aínda que as cousas cambiaron moito respecto de hai vinte ou dez anos, segue habendo unha ralea de machirulos sentados nas cadeiras dos xulgados, no máis alto nivel e no máis baixo, que precisan ser sacudidos polas ondas e os tsunamis do feminismo. Un dos cambios importantes que podemos aprezar neste caso é a posición da fiscalía que recorreu a sentenza.

Arantza Portabales Santomé 

Editorial Galaxia, Vigo, 2018, 319 páx

María Araújo Pires

É un libro fácil, que se le rápido. Ao principio dá a sensación de que as mulleres están un pouco idas, sobre todo a avogada que está acostumada a levar divorcios pero non sabe que facer co seu. Son moitas historias entrecruzadas. As que máis me gustaron foron Alicia e Carmela.

Alicia, traballa prostituíndose para pagarlle unha débeda ao seu tío, o mesmo que a violou de pequena, e aguanta en Madrid ata que reúne todo o diñeiro. Non sabe que pasaría se non llo devolve pero antes de marchar a Galicia outra vez, chámao e lle di que xa ten os cartos. Alicia demostra o que moitas mulleres fan cada día para poder sobrevivir ou darlle de comer ás súas fillas e aos seus fillos.

Carmela, sabe dende o principio que vai morrer porque ten cancro e intenta aproveitar o tempo ao máximo. Fai listas de cousas que facer antes de morrer e deixa mensaxes no contestador ao seu fillo que é médico e está coidando a nenos no deserto. Ela non quere que o fillo saiba nada porque senón volvería a Galicia. Cando Carmela está a piques de morrer, a súa veciña chama ao seu fillo e este chega xusto a tempo.

En metade da historia dámonos conta de que Alicia, a prostituta, e Manuel, o médico, xa se coñecían desde pequenos pero a Carmela non lle gustaba a idea de que estivesen xuntos, por iso nunca lle contou ao seu fillo onde traballaba en realidade Alicia, xa que el cría que traballaba no Ikea.

Sara, a muller que se tentou suicidar, é dunha familia que ten moito diñeiro pero os seus pais pasan o tempo discutindo por ver quen queda coas cousas e cos coches durante o divorcio. Sara fai unha terapia cun psicólogo que é o fillo do mellor amigo do pai. Esta terapia consiste en que ela deixa mensaxes no contestador do teléfono e Bruno, o psicólogo, responde ao correo electrónico. Sara está a punto de casarse pero sabe que en realidade non é iso o que quere. Cando Rubén, o seu compañeiro ten un accidente, ela non vai ao hospital a visitalo e cando se está recuperando, el lle di que non quere casar. Sara recoñece que en realidade a quen quere é ao seu psicólogo pero ao facerse voluntaria e coñecer a Carmela, decide irse ao deserto a axudar aos nenos, aínda que sabe que iso non vai con ela. Durante o voluntariado segue falando con Bruno, queixándose de que alí non dispón dos luxos que tiña na súa outra vida e Bruno decide plantarse no deserto.

Marina, a avogada, está separándose do seu marido despois de sete anos porque ela decidiu non ter fillos e deitarse con outro home. Durante a separación non sae de casa e deixa mensaxes no contestador de Jorge, o marido, que ás veces, lle responde. O seu socio, Rodrigo, decide deixarlle o seu gato mentres marcha de vacacións co seu marido, Ramón. Grazas ao gato, Marina coñece a súa veciña, Carmela, e ao veterinario con quen remata tendo algo. Finalmente decide marcharse a Oxford, a facer un estudo e a ter unha nena, pois sabe que alí é legal o ventre de aluguer e esa nena será filla de Rodrigo e Ramón.

Creo que este libro mostra a realidade de moitísimas mulleres e como se axudan entre elas, a pesar de que algunhas non se coñezan de nada. Tamén ensina que hai que ser amable porque nunca se sabe o que pode estar pasando, por exemplo á túa propia veciña, e ao mellor es ti mesma quen pode axudala con pequenos detalles como Marina e Carmela.

ANTÍA YÁÑEZ, Senlleiras

Editorial Galaxia, Vigo, 2018, 353 páx.

Sara Doval Martínez

Unha novela sinxela e rápida de ler. Conta dúas historias terribles e machistas. Unha delas, á súa vez, ten outras dúas por detrás.

O primeiro relato é o de Alda Freixeiro. Unha moza nova que deixou os seus estudos de Comunicación Audiovisual na Coruña. Agora ten un blog de moda, e tras unha viaxe a Madrid, na que coñece a Bietio, decide que vai casar con el-

Á súa mellor amiga, Navia, non lle parecía ben que casase tan cedo e menos cun home que case non coñecía. Navia vía algo raro en Bieito.

Cando Alda e Bieito casan marchan a vivir xuntos. Os primeiros días de convivencia foron moi ben. Ao pasar un tempo, Bieito comeza a controlarlle todo a Alda, incluso cando marchaba de viaxe, contrataba a maquilladoras, fotógrafas e estilistas para que tivesen a Alda ocupada e non se vise con ningún home.

Bieito maltrata a Alda psicoloxicamente, pero nunca fisicamente; ata que un día chegou a casa borracho e comeza a pegarlle.

Tempo despois, Bieito enterouse de que Alda lle ía pedir o divorcio e pensaba marchar da casa. El, que está en Madrid, volve de inmediato para interromper os plans de Alda. Tras unha forte discusión, termina matándoa e finxe que cando el chegou á casa, ela xa estaba morta.

A segunda historia é a de Alana, unha moza que, a comezos do século XX, marcha coa súa nai a traballar para a casa dunha parella adiñeirada. Pasados uns anos, Alana fixo mellor unha tarefa de no xardín que o propio xardineiro e por iso foi premiada pola dona da casa. Entón, o xardineiro, enfadado, tentou violala.

Alana non tiña pai. Iso era o que lle dicía a súa nai. Pronto descubre que naceu froito dunha violación. Alana mais a súa nai recollen ao fillo do violador para que non o matasen. A nai do mozo, debe separarse del porque teme que o seu pai acabe mallándoo e mesmo matándoo.

Pasado o tempo, Alana casa cun xornalista. Ao principio todo ía ben, ata que o home lle comeza a pegar e a maltratala. Prohíbelle que lea, que escriba e que mantivese correspondencia coa única amiga que fixera durante os anos de casada.

Alana escapa e volve uns meses despois a casa para recuperar un libro ao que lle tiña moito aprecio. Entra na casa, pensando que o seu home tardaría en regresar pero el volve pronto e a sorprende. Mata a Alana e mentres observa risoño o cadáver, a nai de Alana, mátao a el.

A vida de Alada, transcorrera no piso no que Alana moreu. A primeira historia está ambientada en 2017 e a segunda en 1923.

A mensaxe que nos quere transmitir a autora é que a pesar de que os relatos teñen case cen anos de diferenza, hoxe ocorre practicamente o mesmo. Nun século a sociedade non conseguiu avanzar demasiado. Mágoa que este libro teña que existir.

É terrible pensar que non é unha simple novela ficticia, aínda que as historias sexan reais, a diario, milleiros de mulleres son maltratadas e moitas delsa morren a mans dos seus maridos ou exparellas.